Çocuk Cerrahisi

1. Genel Bilgi

Çocuk Cerrahisi, gebelik döneminden başlayıp ergenlik çağını da içine alan bir yaşam süresi içerisinde görülen ve cerrahi girişimle düzeltilebilen hastalıkların önlenmesi, tanısı ve tedavisi ile uğraşan bir tıp uzmanlık dalıdır. Bu hastalıklar doğumsal bozukluklara bağlı oluşabileceği gibi doğumda var olmayıp sonradan da (çocukluk döneminde) ortaya çıkabilir. Kazalar, tümörler ve enfeksiyöz/iltahabi durumlar sonradan oluşan hastalıkların belli başlılarıdır. Çocuk cerrahisi ile ilgili hastalıklar genellikle solunum, sindirim ve boşaltım/üreme sistemlerini etkilemekte olup karın duvarı/kasık bölgesi, deri, yumuşak dokular ve baş/boyun bölgesinden de köken alabilirler.

Çocuk cerrahisinin ilgi alanına giren hastalıkların bazılarında ameliyata gerek kalmadan tedavi mümkünken, çoğunda; açık ya da kapalı (endoskopik) yöntemle uygulanan ameliyatların yapılması gerekmektedir. Bu ameliyatlar, genellikle, belli bir araştırma ve hazırlık döneminden sonra yani “elektif” koşullarda yapılırken, bazı durumlarda yaşamı kurtarmak veya organ ve dokuları korumak için “acil” koşullarda ameliyat yapılması gerekmektedir.

Çocuk cerrahisi, aynı zamanda bazı karmaşık durumlar için “multidisipliner” çalışmayı gerekli kılan, diğer bir deyimle ilgili başka uzmanlık dalları ile yakın ilişki ve işbirliği gerektiren bir uzmanlık dalıdır. Dolayısıyla, başta çocuk sağlığı ve hastalıkları (yenidoğan, nefroloji, gastroenteroloji, onkoloji, vb. yan dallar) anestezi ve reanimasyon, radyoloji, nükleer tıp ve patoloji ana dalları olmak üzere diğer tıp dalları ile dinamik bir iletişim içindedir.

Çocuk cerrahisi uzmanı, yukarıda belirtilen tüm durumları; almış olduğu eğitim, edindiği deneyimler ve elindeki olanaklar (ekip ve ekipmanı) temelinde sentezleyip çocuğun sağlığı için en uygun şekilde kullanır. Bunu yaparken çocuğun haklarına saygılı davranması en önemli özelliklerinden birisidir.

Çocuk cerrahlarının uğraştığı belli başlı hastalıklar; doğumsal ve edinsel olmak üzere iki grup halinde özetlenebilir.

2. Doğumsal Hastalıklar

Annenin çocuğa gebe olduğu dönemde başlayan bu hastalıklar; baş, boyun, göğüs, karın, anüs (makat), kasık ve genital bölgelerden köken almış olabilir. Bu grupta yer alan belli başlı hastalıklar aşağıda sıralanmıştır.

• Akciğer bozuklukları (Lober Amfizem, )
• Yemek borusunun doğuştan tıkalı olması ya da yokluğu (Özofagus Atrezisi)
• Karın ve göğüs boşluğunu ayıran zarın delik olması (Diyafragma Fıtığı)
• Bağırsakların belli bir bölümünün tıkalı olması (İntestinal Atrezi)
• Karın ön duvarının açık olması ve karın içi organlarının buradan dışarı çıkması (Omfalosel, Gastroşizis)
• Göbek fıtığı (Umbilikal Herni)
• Dışkı yapılan yerin kapalı olması (Anal Atrezi)
• Safra yollarının yokluğu (Biliyer Atrezi)
• Üst  idrar yollarındaki darlıklara bağlı böbrek genişlemeleri (Hidronefroz)
• Alt idrar yolundaki darlıklar (Posterior Üretral Valf)
• İdrar deliğinin açılma yeri ile ilgili bozukluklar (Hipospadias, Epispadias)
• Testisin yerinde olmayışı (İnmemiş Testis)
• Cinsiyet gelişim bozuklukları
• Kist ve tümörler
• Kan ve lenf damarlarından gelişen tümörleri (Hemanjiom ve Lenfanjiom)

3. Edinsel Hastalıklar

Doğum sırasında var olmayıp, erişkinliğe doğru devam eden süreçte çevresel etkenlere veya gelişimsel bozukluklara bağlı olarak sonradan ortaya çıkan bu hastalıkları birkaç alt grupta sınıflandırmak mümkündür.  Bu hastalıklar; baş, boyun, göğüs, karın, anüs (makat), kasık ve genital bölgelerden köken alabilirler.

• Kazalar:  Solunum, sindirim ve boşaltım/üreme sistemlerini oluşturan tüm organ ve dokuları (akciğer, mide, bağırsaklar, karaciğer, dalak, pankreas, böbrek, idrar torbası, idrar yolları, vb) ilgilendiren yaralanmalar bu grupta yer alır. Ayrıca, yabancı cisimlerin hava yollarına kaçması, yutulması ve sindirim kanalına geçmesi de söz konusu olabilir.
• Tümörler: Solunum, sindirim, endokrin ve boşaltım/üreme sistemlerini oluşturan tüm organ ve dokulardan (akciğer, mide, bağırsaklar, karaciğer, dalak, tiroid bezi, pankreas, böbreküstü bezi, böbrek, idrar torbası, idrar yolları, yumurtalıklar, vb) köken alan iyi ya da kötü huylu tümörleri içerir. Bunların bazıları doğumsal kökenli de olabilir.
• Enfeksiyöz (Yangısal) Durumlar: Solunum, sindirim ve boşaltım/üreme sistemlerini oluşturan tüm organ ve dokuları (akciğer, mide, bağırsaklar, karaciğer, dalak, pankreas, böbrek, idrar torbası, idrar yolları, vb)ilgilendiren enfeksiyöz durumlar bu grupta yer alır. Bunlar arasında sık görülenler; akciğer zarı enfeksiyonu (Ampiyem) apendiks enfeksiyonu (Apendisit), safra kesesi enfeksiyonu (Kolesistit), pankreas enfeiyonu (Pankreatit) ve deride görülen enfeksiyon ve apselerdir.
• Diğer (Gelişimsel) Hastalıklar: Baş-boyun bölgesindeki lenf bezlerinin enfeksiyonu (apse), yumuşak doku tümörleri ve tiroid bezi nodülleri çocuk cerrahisi tarafından değerlendirilmesi gereken hastalıklar arasında yer almaktadır. Ayrıca, çocuklarda cerrahi tedavi gerektiren gastro-özofageal reflü hastalığı, göbek fıtığı, kasık fıtığı (inguinal herni), erkek çocuklarda, yumurtalık kordonun kisti ve yumurtalık etrafında sıvı birikimi (hidrosel) de söz konusu olabilmektedir.